ΖΑΓΚΛΙΒΕΡΙ.

                                           Η ημιορεινή Κωμόπολη του Νομού Θεσσαλονίκης.

    Η Κωμόπολη Ζαγκλιβερίου (με μέσο υψόμετρο 205 μ.) ανήκει στον «Καλλικρατικό» Δήμο Λαγκαδά και βρίσκεται ανατολικά του πολεοδομικού συγκροτήματος της Θεσσαλονίκης, σε απόσταση 41 χλμ., επί της 21ης επαρχιακής οδού: Γερακαρούς - Ζαγκλιβερίου - ορίων Νομού Χαλκιδικής. Ειδικότερα, εντοπίζεται στο εύφορο λεκανοπέδιο που εκτείνεται βόρεια των ορεινών όγκων: Χορτιάτη-Χολομώντα και νότια της λεκάνης των λιμνών της επαρχίας Λαγκαδά.

    Η πρόσβαση στην Κωμόπολη Ζαγκλιβερίου από τη Θεσσαλονίκη γίνεται μέσω της παλαιάς εθνικής οδού: Θεσσαλονίκης -  Καβάλας και από την εθνική οδό: Θεσσαλονίκης - Πολυγύρου, μέσω Λιβαδίου και Πετροκεράσων.

    Δεν υπάρχουν απόλυτα βεβαιωμένες ιστορικές πληροφορίες για την ίδρυση του οικισμού και την ετυμολογία του ονόματος του Ζαγκλιβερίου. Η κτίση του, πιθανότατα, ανάγεται μεταξύ 50 και 10 π.Χ., με εντολή του Βρούτου ή του Οκταβιανού Αυγούστου, οι οποίοι συνέχισαν το σύστημα που είχε αρχίσει ο Ιούλιος Καίσαρας, δηλαδή να αποικίζει περιοχές της Ελλάδας  με ρωμαίους παλαίμαχους πολεμιστές και άλλους οικιστές. Έρευνες έχουν πιστοποιήσει την ύπαρξη πάμπολων ενδείξεων οικήσεων της ρωμαϊκής και πρώιμης βυζαντινής εποχής  στην τοποθεσία «Παλ(α)ιόχωρα», νοτιοδυτικά του σημερινού οικισμού, σε ασφαλή περιοχή («Καστέλι») στη συμβολή των ρεμάτων  Γκουλ(ου)γκνά και Γκουλ(ου)γκνούδας, απ΄ όπου ξεκινά το Πλατανόρεμα  (Ζαγκλιβερινό ή Δερβένι ή Λαγκαδικιώτικο  ρέμα). Το ύψωμα, που περιβάλλεται από τα  δύο ανωτέρω  ρέματα, είχε   δρεπανοειδές  [(το) ζάγκλον = δρεπάνι θερισμού]  σχήμα  και έμοιαζε αρκετά (ως προς το σχήμα) με αυτό της χερσονήσου, όπου ήταν κτισμένη η αρχαία πόλη  Ζάγκλη  της Σικελίας. Επιπρόσθετα, η περιοχή αποτελούσε εκείνη την εποχή κομβικό  σημείο του οδικού δικτύου της Μακεδονίας (συναντιόταν εκεί τοπικό δίκτυο που ένωνε την παρακείμενη αρχαία πόλη των Καλινδοίων με την τότε παραλίμνια οδό, όπως επίσης και με την πόλη της Θεσσαλονίκης). Πιστεύεται ότι ρωμαίοι παλαίμαχοι στρατιώτες  από την αρχαία πόλη  «Ζάγκλη» (σημερινή Μεσσήνα) της Σικελίας και άλλοι άποικοι ίδρυσαν τον πρώτο οικισμό Ζαγκλιβερίου στη θέση «Παλ(α)ιόχωρα», ο οποίος ενδυναμώθηκε αργότερα  με οικιστές από τα αρχαία Καλίνδοια, μετά την καταστροφή τους (πιθανότατα περί το β΄ ήμισυ του 4^ου  αιώνα μ.Χ.).

    Το τοπωνύμιο: «Ζαγκλιβέρι - Zagliveri - Zagli + veri»  (διασαφηνίζοντας ότι τα τοπωνύμια εμφανίζουν μεγάλες δυσκολίες στην ετυμολογία τους) είναι σύνθετη λέξη, της οποίας το πρώτο συνθετικό συνδέεται με την αρχαία ελληνική λέξη «(το) ζάγκλον», που σήμαινε «δρεπάνι θερισμού».  Στη Σικελία υπήρχε η γνωστή πόλη «(η) Ζάγκλη», η σημερινή Μεσσήνα, αποικία των Μεσσηνίων της Πελοποννήσου και των Χαλκιδαίων της Εύβοιας, για την οποία μαρτυρείται ότι πήρε το όνομά της από «(το) ζάγκλον» (=δρεπάνι) με βάση τη μορφολογική της διαμόρφωση.  Πιστεύεται ότι το πρώτο συνθετικό του ονόματος της Κωμόπολης  Ζαγκλιβερίου  έχει άμεση σχέση   με το όνομα της αρχαίας πόλης «Ζάγκλη» της Σικελίας (Γ.Μπαμπινιώτης) και το δεύτερο συνθετικό έχει σχέση με το λατινικό επίθετο: verus, vera, verum = όμοιος,-α,-ο, αληθινός,-ή,-ό,  πραγματικός,-ή,-ό,   γνήσιος,-α,-ο.

    Ο πρώτος οικισμός του Ζαγκλιβερίου στη θέση: «Παλ(α)ιόχωρα» είναι σχεδόν βέβαιον ότι λεηλατήθηκε και καταστράφηκε τον Ιούλιο του 677 μ.Χ. από τους  Σλάβους  της σκλαβηνίας των Ρυγχίνων (δηλ. Σλάβων γύρω από τον ποταμό Ρήχιο,  ο οποίος  ενώνει τη λίμνη Βόλβη με το Στρυμωνικό κόλπο), που εξεγέρθηκαν μετά τη θανάτωση του αρχηγού τους Περβούνδου. Αμέσως μετά ο πρώτος οικισμός του Ζαγκλιβερίου μετατοπίσθηκε στη σημερινή θέση.

    Η βέβαιη γραπτή μαρτυρία για το όνομα του Ζαγκλιβερίου ανάγεται τουλάχιστον στην Τουρκοκρατία, καθώς σε κατάστιχο  (δηλ. λογιστικό ή εμπορικό βιβλίο επί Τουρκοκρατίας, κατάλογο) του 1445 εμφανίζεται ως «Zagliveri»   [και ως τιμάριο, δηλ. φέουδο - τσιφλίκι, του Ishak Πασά, ορφανό του Hisir Gavus και ανήκε στο βιλαέτι της Θεσσαλονίκης],  σε κατάστιχο του 1478 ως  «Zagliveriκ»,  σε κατάστιχο του 1495 ως «Ζαγκλιβήρι»  και σε κατάστιχα των 1519 και 1568 ως  «Zagliver».

    Στο Ζαγκλιβέρι υπήρχε, σύμφωνα με  κατάστιχο του 1568,  μετόχι (δηλ. κτήμα Μονής, με ή χωρίς ναό, ευρισκόμενο εκτός της περιοχής της Μονής)  της Ι. Μ. Αγίας Αναστασίας της Φαρμακολύτριας, το «τσιφλίκι της Παναγιάς» (πιθανότατα βόρεια του σημερινού ομώνυμου εξωκλησιού),  που δημιουργήθηκε  μεταξύ των ετών 1527-1568.  Στα μετέπειτα χρόνια, επί Τουρκοκρατίας, στο Ζαγκλιβέρι είχε μετόχι και η  Ι. Μ. Ιβήρων του Αγίου Όρους.

    Σύμφωνα με σιγίλλιο (δηλ. εκκλησιαστικό έγγραφο με σφραγίδα εκκλησιακής αρχής, πατριαρχική ή συνοδική επιστολή) της 3-5-1677 του Πατριάρχη Διονυσίου (υπογεγραμμένο από τον Επίσκοπο Ζαγκλιβερίου Άνθιμο) και  με σιγίλλιο του 1741 η έδρα της τότε Επισκοπής Αρδαμερίου είχε μεταφερθεί στο Ζαγκλιβέρι, για αυτά τα χρονικά διαστήματα, γεγονός που δείχνει ότι ο οικισμός εκείνη την εποχή γνώρισε μεγάλη ακμή.

    Το έτος 1764 μαρτύρησε (γιατί δε θέλησε να αλλαξοπιστήσει) η Νεομάρτυς Αγία  Ακυλίνα η Ζαγκλιβερινή (Ακυλίνα, θηλυκό του Aκύλας, ρωμαϊκό όνομα από το Aquila = αετός), που γεννήθηκε κι έζησε στο Ζαγκλιβέρι, όπου μάλιστα διασώζεται και το σπίτι της. Η μνήμη της εορτάζεται στις 27 Σεπτεμβρίου και τότε γίνονται τα «Ακυλίνεια», πολυήμερες πολιτιστικές εκδηλώσεις.

    Με την καταστολή της επανάστασης της Χαλκιδικής, τον Ιούνιο του 1821, το Ζαγκλιβέρι  λεηλατήθηκε και κάηκε από τους Τούρκους. Στο ύψωμα: «Αγκαθιές», 5 χλμ. Ν.Δ. της Κωμόπολης, που σήμερα λέγεται: «Μπούφος», έγινε τότε μια πολύνεκρη ( με απώλεια 38 Ελλήνων) μάχη μεταξύ των επαναστατημένων δυνάμεων του Εμμανουήλ Παπά και των Τούρκων. Ως αγωνιστής του 1821 αναφέρεται και ο Ζαγκλιβερινός Στεργιανός (του) Αθανασίου, ο οποίος κατέφυγε στις Βόρ. Σποράδες, αργότερα στις Σπέτσες και μετά πολέμησε στη Ρούμελη.

    Το 1883 κτίστηκε (με φροντίδα του Αναστάσιου Κανάκογλου-Κανακούδη) επιβλητικό Δημοτικό Σχολείο («το παλιό Σχολειό»), στο οποίο φοιτούσαν 120 μαθητές και δίδασκαν δύο (2) δάσκαλοι.  Εκείνη την περίοδο (Εξαρχίας)  «η Κωμόπολη Ζαγκλιβερίου ήταν ο φραγμός του Ελληνισμού στο χείμαρρο του Βουλγαρισμού» (από την εφημερίδα της Κωνσταντινούπολης: «Ανατολικός Αστήρ», 16-4-1886).

    Κατά τη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα οι κάτοικοι προσέφεραν πολύτιμες υπηρεσίες, κυρίως στον καπετάν Ράμναλη και στον καπετάν Μαυραντζά (από το Λιβάδι). Ακόμη, ένας από τους πιο σημαντικούς συνεργάτες του Παύλου Μελά και πολύ γνωστός μακεδονομάχος ήταν ο Ζαγκλιβερινός Παπαργυρούδης Αστέριος, που μετέπειτα μετοίκησε και έζησε στην Κοζάνη.

    Τη Δευτέρα 4 Νοεμβρίου 1912 εισήλθαν αναίμακτα στο Ζαγκλιβέρι τα στρατεύματα του ταγματάρχη Γ. Κολοκοτρώνη, εγγονού του Θεόδωρου, προερχόμενα από τη Χαλκιδική  κι έγινε  η απελευθέρωση της Κωμόπολης από το ζυγό των Τούρκων.

Κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου (1914-1918) φιλοξενήθηκαν στο Ζαγκλιβέρι περίπου σαράντα (40) ελληνικές οικογένειες από τη Νιγρίτα, που ήθελαν τότε να αποφύγουν τις βαναυσότητες των εκεί κατακτητών Βουλγάρων.

    Από τα μέσα της δεκαετίας του 1910 άρχισε η λειτουργία των πρώτων Δημόσιων Υπηρεσιών στην τότε εύπορη Κωμόπολη Ζαγκλιβερίου: Υποδιοίκηση Χωροφυλακής, Οικονομική Εφορία, Ειρηνοδικείο, Εφορία Καπνού, Ταχυδρομείο, κ.ά.

    Οι πρώτοι πρόσφυγες ήρθαν από τη «Μανδρίτσα» της Ανατολικής Ρωμυλίας (60 οικογένειες) την άνοιξη του 1914. Στη συνέχεια, εγκαταστάθηκαν πρόσφυγες από το «Παπαζλί» κι  άλλα μέρη της  Μικράς  Ασίας και από την Ανατολική Θράκη μεταξύ των ετών 1923  και 1928  (οι Τούρκοι έφυγαν από το Ζαγκλιβέρι το 1923).

    Τρεις μεγάλοι σεισμοί, κατά τον 20^ο αιώνα, [το 1902 (6,6 Ρίχτερ) της Ασσήρου, τη Δευτέρα 26-9-1932 (6,9 Ρίχτερ) της Ιερισσού - Χαλκιδικής και τη Δευτέρα 19–6-1978 (6,5 Ρίχτερ) του Στίβου - Θεσσαλονίκης] προξένησαν πολύ μεγάλες ζημιές στα κτίσματα του οικισμού. Δυστυχώς, γκρεμίστηκαν αξιόλογα και σπουδαίας  αρχιτεκτονικής σημασίας οικήματα.

    Μετά τα πολεμικά γεγονότα της δεκαετίας του 1910, στο πλαίσιο της διοικητικής προσαρμογής της περιοχής στα δεδομένα του Ελληνικού Κράτους, ιδρύθηκε η «Κοινότητα Ζαγκλιβερίου» (Β.Δ. της 28-6-1918), με μοναδικό οικισμό και έδρα το Ζαγκλιβέρι. Ο οικισμός Παρθένι (Κιζιλί) εντάχθηκε στην Κοινότητα Ζαγκλιβερίου με το Β.Δ. της 13-7-1946.

    Με το Π. Δ. 11 / 23-5-1995 δημιουργήθηκε το βραχύβιο και μεταβατικό καθεστώς του «Συμβουλίου Περιοχής της 14^ης Εδαφικής Περιφέρειας Θεσσαλονίκης», με έδρα το Ζαγκλιβέρι και περιελάμβανε τις πρώην Κοινότητες:  Ζαγκλιβερίου, Αδάμ, Καλαμωτού(Ν. Καλινδοίων), Πετροκεράσων, Σαρακήνας, Γερακαρούς, Λαγκαδικίων και Αρδαμερίου.

    Με την ισχύ του Νόμου (Καποδίστρια) 2639/1997 (Φ.Ε.Κ. 244, Α΄) ενοποιήθηκε διοικητικά η περιοχή στο πλαίσιο του Δήμου Καλινδοίων, με έδρα το Ζαγκλιβέρι και τη συνένωση των πρώην Κοινοτήτων: Ζαγκλιβερίου, Καλαμωτού (και οικισμού του Μεσόκωμου), Αδάμ, Πετροκεράσων,  Σαρακήνας (και οικισμού του Αγίου  Χαράλαμπου).

    Με το Νόμο 3852 / 7-6-2010 (Φ.Ε.Κ. 87, Α΄), και από 1-1-2011, η πρώην Κοινότητα Ζαγκλιβερίου ανήκει στον «Καλλικρατικό Δήμο Λαγκαδά» και είναι η έδρα της Δημοτικής Ενότητας Καλινδοίων.  Η σημερινή Δημοτική Κοινότητα Ζαγκλιβερίου καλύπτει έκταση 48,1  χιλ. στρεμμάτων.   

    Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ε.Σ.Υ.Ε. ο οικισμός του Ζαγκλιβερίου κατά τις γενικές απογραφές πληθυσμού του 20^ου αιώνα εμφανίζει την ακόλουθη εξέλιξη: 1.862 κατοίκους το 1920, 2.707 κατοίκους το 1928, 2.718 κατοίκους το 1940, 2.684 κατοίκους το 1951, 2.945 κατοίκους το 1961, 2.376 κατοίκους το 1971, 2.189 κατοίκους το 1981, 2.302 κατοίκους το 1991, 2.316 κατοίκους το 2001 (και ανεπίσημα, περίπου 2.170 κατοίκους το 2011).

    Λειτουργούν σήμερα στο Ζαγκλιβέρι οι εξής Δημόσιες Υπηρεσίες: Κέντρο Υγείας (το πρώτο στην Ελλάδα), Αστυνομικό Τμήμα,  Λύκειο, Γυμνάσιο(από 1-12-1951), Δημοτικό, Νηπιαγωγείο, Ειρηνοδικείο (ως παράρτημα του Λαγκαδά), Γραφείο Αγροτικής Οικονομίας.  Επίσης, λειτουργεί Ταχυδρομείο (ΕΛ.ΤΑ.), Κατάστημα Αγροτικής Τράπεζας, Τεχνική Υπηρεσία του Ο.Τ.Ε.  Mέχρι και το 2011 λειτουργούσε στην Κωμόπολη και Δ.Ο.Υ.    

    Ο οικισμός του Ζαγκλιβερίου συνδέεται με τη Θεσσαλονίκη με υπεραστική λεωφορειακή γραμμή (Κ.Τ.Ε.Λ.).

    Το  Ζαγκλιβέρι  υπάγεται στην Ιερά Μητρόπολη Ιερισσού, Αγίου Όρους και Αρδαμερίου. Έχει  δύο Ενορίες: του Αγίου Γεωργίου και της Αγίας Ακυλίνας. Ο Ι. Ν. Αγίου Γεωργίου κτίστηκε το 1910 και ο Ι. Ν. Αγίας Ακυλίνας  κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1980 (με φροντίδα του ιερέα Αναστάσιου Θεολόγου). Τα «θυρανοίξια» του Ι. Ν. Αγίας Ακυλίνας έγιναν την άνοιξη του 1995.

    Σχετικά με την οικονομική κατάσταση  και τις ασχολίες των κατοίκων της Κωμόπολης αναφέρεται από ιστορικές πηγές ότι κατά τη διάρκεια του 17^ου και του 18^ου αιώνα το Ζαγκλιβέρι (μικτός οικισμός  από άποψη πληθυσμού) ήταν ανθηρό οικονομικό κέντρο, έδρα Τούρκου Αγά και ανήκε στον τότε «Δήμο Παζαρούδας» («Ναχιγιέ Παζαρκιάχ» του Καζά της Θεσσαλονίκης). Οι κάτοικοι της Κωμόπολης ασχολούνταν τότε κυρίως με τις γεωργικές καλλιέργειες και την κτηνοτροφία. Παράλληλα ασχολούνταν και με την παραγωγή ξυλοκάρβουνου, απαραίτητου για τη λειτουργία των ορυχείων που τότε ήκμαζαν στα «Μαντεμοχώρια» (το Ζαγκλιβέρι, σημειωτέον, δεν ανήκε σ΄ αυτά). Ακόμη, αναφέρεται ότι το Ζαγκλιβέρι περί τα τέλη του 18^ου αιώνα έγινε τσιφλίκι του Ρεστέμ Αγά και οι κάτοικοί του εργάζονταν ως μισθωτοί εργάτες είτε σε μετόχια της περιοχής είτε στο τσιφλίκι του  Αγά.

     Αργότερα, μετά το χαλασμό του 1821, έμφαση δόθηκε στην εκτροφή αιγοπροβάτων και στην εντατικοποίηση της σιτοκαλλιέργειας και κυρίως της αμπελουργίας. Το φημισμένο κρασί του Ζαγκλιβερίου πουλιόταν, εκείνα τα χρόνια, σε όλες τις αγορές της Κεντρικής και Ανατολικής Μακεδονίας.

    Με την έλευση των προσφύγων από τη «Μανδρίτσα» Ανατολικής Ρωμυλίας (1914), από το «Παπαζλί» κι άλλα μέρη της Μικράς Ασίας (1923 - 1928), όπως επίσης και από την Ανατ. Θράκη, έχουμε την εμφάνιση και νέων ασχολιών. Οι πρόσφυγες φέροντας μαζί τους τις  τέχνες της σηροτροφίας και του καπνού (με τη βοήθεια και των Νιγριτιανών) μύησαν τους γηγενείς σ΄ αυτές. Η εντατική απασχόληση κυρίως με τον καπνό έδωσε σίγουρα νέα ώθηση στην οικονομία της Κωμόπολης, με τη λειτουργία τουλάχιστον τεσσάρων (4) καπνομάγαζων   επεξεργασίας  του καπνού.

Προς το τέλος του μεσοπόλεμου και κατά τη διάρκεια  των δύσκολων χρόνων των δεκαετιών  1940 και 1950, συμπλήρωμα της τοπικής οικονομίας και της διατροφής ήταν και η ενασχόληση πολλών Ζαγκλιβερινών με το ψάρεμα στις λίμνες Κορώνειας και Βόλβης. Τσιρώνια, γριβάδια, πέρκες, σύρκα, λιστιά, λιπαριές, κ.τ.λ., εμπλούτιζαν τη  διατροφή των κατοίκων.

    Από τις αρχές της δεκαετίας του 1950 και μετέπειτα, η ακμάζουσα οικονομικά Κωμόπολη Ζαγκλιβερίου εξακολουθούσε  να λειτουργεί ως σπουδαίο κέντρο διακίνησης προ         ϊόντων, καθώς και ως μεγάλο κέντρο παροχής υπηρεσιών για την ευρύτερη περιοχή.  Διαμορφώθηκαν νέες δραστηριότητες απασχόλησης, ιδιαίτερα στον τριτογενή τομέα (δημόσιο και ιδιωτικό). Συνέχισε να λειτουργεί με επιτυχία στον τομέα της οικονομίας και της πολιτισμικής διακίνησης, κάθε Σάββατο,  το Παζάρι (Λαϊκή Αγορά) στην Πλατεία του οικισμού. Οι κάτοικοι του Ζαγκλιβερίου και της γύρω περιοχής το επισκέπτονταν για τις προμήθειές τους (από τις  αρχές της δεκαετίας του 1980 το Παζάρι λειτουργεί πλέον κάθε Παρασκευή).

    Περί τα μέσα της δεκαετίας του 1960 και το Ζαγκλιβέρι ακολούθησε το μεγάλο κύμα της αστυφιλίας, κυρίως στη Θεσ/νίκη. Περίπου ένα 30% των κατοίκων του, ιδιαίτερα νέοι, βρήκαν απασχόληση σε οικοδομές, βιοτεχνίες επίπλων, συνεργεία αυτοκινήτων, καταστήματα, κ.τ.λ., ή γίνονταν ελεύθεροι επαγγελματίες στη Θεσ/νίκη. Ήταν και πάρα πολλοί επιστήμονες Ζαγκλιβερινοί, που εγκαταστάθηκαν τότε μόνιμα στη συμπρωτεύουσα.

    Στους μεταγενέστερους χρόνους (και ιδίως μετά το 1988) οι κάτοικοι του Ζαγκλιβερίου απασχολούνταν σε περιορισμένη κλίμακα με τη γεωργία. Οι νεότεροι ασχολούνταν είτε στο δημόσιο είτε στον ιδιωτικό τομέα (κυρίως σε βιοτεχνίες) και λιγότεροι με την καλλιέργεια του καπνού και των σιτηρών.

     Κατά τα τελευταία χρόνια, κυρίως από τα μέσα της δεκαετίας του 2000 και μετέπειτα, η Κωμόπολη Ζαγκλιβερίου προσπαθεί να διατηρήσει τον οικονομικό και διοικητικό της ρόλο. Εξακολουθεί την παροχή Υπηρεσιών στους κατοίκους της Κωμόπολης και της γύρω περιοχής , δυστυχώς όμως με φθίνουσα κλίμακα. Το Παζάρι και η λοιπή αγορά δεν έχουν πλέον την ίδια αίγλη. Λίγοι κάτοικοι ασχολούνται  με τη γεωργία και το 38% των κατοίκων είναι συνταξιούχοι.

     Στα αξιοθέατα του Ζαγκλιβερίου συγκαταλέγονται τα εξής:

    Η πανέμορφη πλακόστρωτη κεντρική Πλατεία της Κωμόπολης με τα εννιά (9) πλατάνια και τα πολύ φιλόξενά της καταστήματα,   η αναπαλαιωμένη οικία της Νεομάρτυρας Αγίας Ακυλίνας,   ο πετρόκτιστος Ι. Ν. του Αγίου Γεωργίου και ο μεγαλοπρεπέστατος Ι. Ν. της Αγίας Ακυλίνας,  η   εντυπωσιακή   «Καμάρα»,     το  Δημοτικό Σχολείο  (με σχέδια του αρχιτέκτονα Παιονίδη, 1927),  τα πανέμορφα και γραφικά «σοκάκια» της Κωμόπολης ( τα ευρισκόμενα νότια της Κεντρικής Πλατείας και στον πρώην οικισμό των Ελλήνων επί Τουρκοκρατίας, εκείνα που οδηγούν στον Ι. Ν. της Αγίας Ακυλίνας και τα Σχολικά Διδακτήρια, τα ευρισκόμενα πέριξ της Πλατείας και στην περιοχή της «Μεσοποταμίας», κ.ά.)    το παλιό «καπνομάγαζο Τσακίρη»,   το κτήριο του  πρώην «Σταθμού παραγωγής Ηλεκτρικού Ρεύματος, (1928)»,    οι πρώην αλευρόμυλοι Καμαρούδη και Καρολίδη,    το κτήριο της πρώην «Γεωργικής Σχολής»,     τα «νεοκλασσικά»:  Κουλλαρά, Τάκου, Κυριαζή, Οικονόμου, Βακαλούδη, Καμαρούδη Ανδρέα, πρώην «Πάνθεον», Καμαρούδη Σταύρου, κ.ά.,    τα πανέμορφα ξωκλήσια: «Παναγιάς», «Αγίας Παρασκευής» και «Αγίου Ραφαήλ»,     το απείρου φυσικού κάλλους «Φαράγγι της Σκάλας»,    το υπέροχο «Πλατανόρεμα»  και το θαυμάσιο αναψυκτήριό του,   η δασική ανάβαση Ζαγκλιβερίου – Πετροκεράσων,      οι τοποθεσίες: «Παλ(α)ιόχωρα», «Καστέλλι»,  «Καλόγερος»  και  τα όμορα σ΄ αυτές υψώματα: «Αετός» και «Μπούφος»,  κ.ά.

                                                              Ζαγκλιβέρι, 10-5-2011.

Κοπαρανίδης Νικόλαος.

Δάσκαλος – Διευθυντής Σχολείου.

Πρώην Πρόεδρος Κοινότητας Ζαγκλιβερίου (1995-1998).

Προδημοσίευση περίληψης του βιβλίου :

«ΖΑΓΚΛΙΒΕΡΙ»,

ΚΩΜΟΠΟΛΗ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ.

Περιδιαβαίνοντας το χώρο και το χρόνο,

του Νίκου Κοπαρανίδη.